Wat hebben "Symbiose en Autonomie" en "Alleen en Samen" met elkaar te maken?

Door: Arianne Rooyens-Kanters
Laatste reactie: Do 22 Mar 18

Om te begrijpen wat de verbanden zijn tussen alleen en samen en symbiose en autonomie gaan we ons allereerst verdiepen in de ontwikkeling van een persoon. Daarvoor kijken we naar hoe we gevormd worden vanaf het moment van conceptie.

Inmiddels weten we dat de eerste negen maanden in de baarmoeder ook beduidend van invloed zijn op wie we later worden en welke (beschermings-) mechanismen we in werking hebben gesteld. Er is veel onderzoek gedaan en zowel Carl Jung, Eric Erikson als Margareth Mahler laten veel overlap zien in de inzichten in de ontwikkeling.

Als we kijken naar de ontwikkelingspsychologie volgens Margareth Mahler dan spreekt zij over de volgende fasen:

De symbiotische fase
- Geboorte tot 5 maanden

Fase van de eerste uitreiking. Systemische dynamieken worden in deze fase onvermijdelijk overgedragen.

Autistisch symbiotisch

0-1 à 2 mnd. Het kind kan nog geen onderscheid maken tussen moeder en zelf, tussen binnen en buiten. Gevoelens zijn globale sensaties van onlust-spanning en lust-ontspanning. Het kind heeft geen besef waar het vandaan komt. Het heeft moeder nodig voor bevrediging en ontspanning.

Normaal symbiotisch

1 à 2 mnd tot  5 mnd. Er ontstaat een vaag gewaar-zijn dat bevrediging van buiten moet komen. Het kind ervaart moeder en zelf als één systeem en neemt daarmee wat moeder voelt en ervaart als staat van zichzelf. Lichaam en zintuigen zijn erg belangrijk. Thema: Veiligheid, holding.

Differentiatie wordt op een gezonde manier bereikt als voldoende goede holding en veiligheid wordt geboden.

Separatie-individuatie fase
- 5 maanden tot  36 maanden

* Differentiatie fase 5 mnd-10 mnd :

"Wij worden wie onze ouders wensen wie wij zijn". Bij een voldoende doorlopen symbiotische fase ontstaat differentiatie. Voelen, kijken, horen. Het naar buiten richten van de aandacht wordt gestimuleerd. Dit is de fase van het eerste losmaken: het onderscheid tussen ouder en kind.

Als de symbiose fase uitgesteld of verstoord is wordt het differentiatieproces ook uitgesteld of te vroeg gestart. Dit laatste leidt vaak tot vreemdenangst omdat de capaciteiten van het ego nog te kwetsbaar zijn.

* Experiment fase 10-16/18 mnd

Het kind onderscheidt nu het eigen lichaam en dat van moeder. Er omstaat de mogelijkheid om op eigen initiatief fysiek afstand te nemen (kruipen, staan en lopen). Het functioneren van het autonome ego groeit in nabijheid van moeder/ ouder. Veiligheid en experiment. Het kind ontwikkelt hier een liefdesrelatie met de wereld, een gevoel van meesterschap door het ontdekken van de wereld vanuit het eigen vermogen. Het gevoel van almacht, grootheid en gezond narcisme is hier op een hoogtepunt. Het kind beweegt tussen de behoefte aan de ouder en de angst opgeslokt te worden.

* Toenaderingsfase 16/18 – 24 mnd

Na de illusie van grootheid (Top of the world, i am the center of the universe) ontdekt het kind de realiteit van de eigen kleinheid, hulpeloosheid en afgescheidenheid. Dit pijnlijk opgeven van de illusie wordt wel de narcistische krenking genoemd. Het kind ervaart dat het de ouder echt nodig heeft. Daarmee is dit de fase van de tweede uitreiking> het kind kan meer autonoom functioneren en het wil weer terug naar de symbiose. Voor de ouder is dit ingewikkeld: tegelijk beschikbaar zijn voor het contact en het kind een duwtje geven. Elk kind zoekt naar een optimaal verdraagbare afstand naar de ander. NEE (autonomie en verzet) en JA (overgave en acceptatie) worden hier afgewisseld. Het kind heeft het nodig om op deze manier de bevestiging te krijgen: ik mag me los maken en mijn eigen beginnende autonomie ervaren en bevestigen. De angst om de liefde van de ouder te verliezen ontstaat. Het kind wordt daarmee gevoeliger voor goed- en afkeuring. De vader komt meer in de wereld van moeder en kind. Het kind ontdekt sekseverschil. Het kind gaat meer soorten emoties ervaren en ontwikkelt empathie.

Object constantie (op weg naar) 24-36 mnd en verder

Anale fase, koppigheidsfase. "Ik ben twee en ik zeg NEE. " In deze fase moet een stabiel gevoel van het zelf ontwikkeld worden. Het kind bereikt een definitief gevoel van individualiteit en weet dat hij of zij kan vertrouwen op het beeld dat het gemaakt heeft van de ouders. Daardoor ontstaat het vermogen om zichzelf te kunnen zijn. Het kind voelt zich veilig en kan weg gaan en terug komen. Het kan actief weerstand bieden. Het kind is in staat om te zien dat goed en slecht in een persoon verenigd kunnen zijn, Zo hoeft het liefdesobject niet volledig afgewezen worden als de behoefte niet wordt bevredigd. Primaire liefde: als behoefte wordt vervuld. Rijpe liefde: geven en nemen.

(Uit: Passe-Partout. Phoenixopleidingen,Utrecht)

Als je bovenstaande fases doorleest en misschien wel in gedachten je eigen kinderen meeneemt op de reis, of jezelf, dan kun je je goed voorstellen dat er dingen "mis" gaan.

Een bevalling die ervoor zorgt dat moeder op overlevingsstand komt te staan. Het verlies van een van de twee kinderen van een tweeling. Een eigen groot drama terwijl er een belangrijke fase in het kinderleven aan de gang is zoals een ouder die ziek is en dood gaat, de ontdekking van een ernstige ziekte bij een geliefde, ontslag.

Het mooie en wrange in verliefd worden is dat je vaak een vorm van herkenning vindt in de ander
Ook veel kleinere factoren kunnen van grote invloed zijn: een kind dat moeder niet kan vinden terwijl het net in een kwetsbare fase zit en die de aanname "ik ben alleen en er is niemand voor me" doet. Wie weet omdat dit ook systemisch al in de familie leeft en dus makkelijk getriggerd kan worden. Een keizersnede, een couveuse, een ziekenhuisopname kan ook maken dat een kind zich verlaten voelt in een fase waarin de ontdekking van "wie ben ik?" nog heel fragiel is. Waar het hier niet om gaat is om een schuldvraag. Het is geen zoeken naar de mogelijkheid tot was dit te voorkomen of had iemand iets kunnen doen waardoor het anders was verlopen. Het leven is zoals het leven is, ouders willen in bijna alle gevallen het beste voor het kind en zoals zwart bij wit en donker bij licht hoort horen beschadigingen in de ontwikkeling bij het aangaan van het leven hier op aarde. De beschadigingen leveren vaak mooie en minder mooie kanten op in het dagelijks leven van de volwassene.

Het heden, de dynamiek in de liefde

Als we naar het nu kijken kan het zomaar zijn dat die krassen op de ziel ervoor zorgen dat een man of een vrouw moeite heeft met de dynamiek samen en alleen.

Dat kan zich uiten in het aangaan van relaties. Dat kan zich uiten in het aangaan van écht contact & verbinding. Dat kan zich uiten in het niet alleen kunnen of durven zijn en de partner bewust of onbewust te claimen. Dat kan zich uiten in het niet samen kunnen zijn en twee gescheiden werelden willen opbouwen. En alles ertussenin.

Het mooie en wrange in relaties en een stap eerder in het verliefd worden op iemand is dat je vaak een vorm van herkenning vindt in de ander. Op het moment dat dat zo is, en je haakt op elkaar in dan wordt het moeilijker om uit de confrontatie te blijven en helderder wat de dynamiek met jullie doet. Het cadeautje wat soms lastig aan te nemen en uit te pakken is.

Als een soort spiegel wijst jullie contact je op dat wat van belang is of was en wat je mist of bent verloren in het begin van je leven. Vertrouwen, besef van eigen plek, durf om de eigen stappen te zetten, weten dat de liefde niet verdwijnt als je gaat en terug komt...

Op het moment dat je beseft en doorvoelt hebt wat er in je jonge leven voor een kras heeft gezorgd kun je je wereld in het nu meer in perspectief plaatsen. Kun je bij jezelf terugvinden waar het daadwerkelijk over gaat, en kun je bij de ander laten wat van de ander is. Kun je daadwerkelijk je eigen plek innemen en alleen zijn, met het vertrouwend at de ander is en blijft. Vanuit liefde, vanuit vertrouwen, vanuit de bedding die iedereen nodig heeft.

Herken je dat ook een relatie is opgebouwd in de volgende fases?

Fase 1: Symbiotische fase

Gericht op het zijn. Wat is mijn plek en wie ben ik in relatie tot jou? De vraag is intern gericht.

Fase 2: Differentiatie fase

Aandacht naar buiten, enigszins los komen te staan. Ben ik ook in beeld als ik er niet ben?

Fase 3: Experiment fase

Losmaken en verkennen. Separatie en eigenheid. Als je me niet beschermt, ga ik op eigen houtje. Toetsen van de ander, verkennen van grenzen. Fase van conflict. Aangeven van de interne grens aan elkaar.

Fase 4: toenaderingsfase

Nieuwe afspraken. Partners laten elkaar zijn wie ze zijn. Je komt in aanraking met de voorkant en de achterkant van jezelf en de ander. Schaamte: onthullen en verhullen wordt een thema. De specifieke kracht van de man en de specifieke kracht van de vrouw krijgt een plek. Je bent beiden het centrum van je relatie én het gaat niet over jou.

Fase 5: object constantiefase

Je hebt je eigen autonomie, bent ieder je eigen zelf. Ik heb jou genomen en je mij inclusief ieders geschiedenis. Je mag beiden sterk zijn en behoeften hebben.

Fase 6: Synergie fase

Optimaal gebruikmaken van elkaars kwaliteiten. Onderlinge samenwerking gericht op een gemeenschappelijk doel. Het is "rond". Je kunt ten volle van elkaar aannemen.

Fase 7: Afscheidsfase

Afsluiten, afronden, afscheid nemen, losmaken van banden.

Er komt een moment dat je elkaar los moet laten, en dat je moet beseffen: de cyclus samen is doorlopen. Tenzij je beiden op het zelfde moment het leven achter je laat is dit iets wat vroeger of later de laatste fase is in een relatie.


Deel dit artikel


Word lid om reacties op het forum te kunnen lezen

Wil je de reacties van anderen lezen?
Of wil je zelf reageren?
Log in met het formulier hieronder of
Word lid van de besloten omgeving van Geniet.je.

Dat kan eenvoudig en snel met het formulier hieronder.

Word snel en anoniem lid via Social Login

Snel: want met twee klikken kun je verder: klik op de button hiernaast, klik op 'ok' in GooglePlus of Facebook en ... je bent ingelogd.
Anoniem: want er wordt niets gepost op GooglePlus of Facebook en hier op Geniet.je blijft je profiel voor anderen verborgen.
Ben je al lid? Klik dan ook op de button en je wordt via GooglePlus of via Facebook opnieuw ingelogd.

Om snel en anoniem lid te worden: klik hier voor GooglePlue. en klik hier voor Facebook.





Word lid met je eigen e-mailadres

Zo wordt je lid: Vul hiernaast je e-mailadres in en kies een wachtwoord. Druk op "Wordt lid". Je ontvangt daarna een e-mail met een bevestigingslink. Als je op die link klikt wordt je lidmaatschap geactiveerd.
Ben je al lid? Vul dan hiernaast nogmaals je e-mailadres en wachtwoord in. En klik op "Log in"